FAQ verwarming Zijldonk

Dit is de grote vraag. Natuurlijk zijn de gasprijzen sinds de inval in Oekraïne in februari 2022 flink gestegen, maar dat lijkt niet het hele verhaal. Zo zijn de kosten per ‘tik’ op de verwarmingsmeters wel met een factor 8,7 gestegen terwijl de brandstofprijs van Vattenfall maar 5 keer over de kop gegaan is. Dat is op zijn beurt weer meer dan de marktprijzen voor gas zijn gestegen.

Ook hebben we met de flat als geheel 61 procent bespaard op tikken ten opzichte van twee jaar geleden: 2020-2021. We hebben dus echt in de kou gezeten (al was de winter ook minder streng). Maar in diezelfde periode hebben we volgens de opgave van Techem maar 30 procent in energie bespaard. Er zijn dus forse warmteverliezen, onder andere via de buizen die in de appartementen warmte geven, maar is dat het hele verhaal?

Daarnaast hebben veel mensen radiatoren of meters die niet goed functioneren: de radiator is niet af te sluiten, verwarmt niet goed, of de meter loopt door, ook als er niet verwarmd wordt.

De Techem-afrekening bevat behoorlijk wat informatie, maar die wordt niet echt toegelicht voor niet-puzzelaars. Op de eerste bladzijde zijn gegevens te zien over het brandstof- en warm en koudwaterverbruik van de hele flat. In de afdeling ‘kostenverdeling’ wordt dat ook opgesplitst naar de verwarmingskosten.
Hier is onder andere te lezen dat de vaste kosten € 11,60 per vierkante meter appartement bedragen, en de variabele kosten € 1,56 per tik op de verwarmingsmeter. We laten watergebruik hier buiten beschouwing.
Op de tweede bladzijde zijn de tikken per meter te zien, die zijn uitgelezen van de thermometers op de verwarming. Die worden in de rechterkolom opgeteld, voor kleine kamers geldt daarbij een vermenigvuldigingsfactor van 85 procent.

Dat is nog niet duidelijk. Er is consumentenwetgeving en de Warmtewet. Sommige voorschotten zijn duidelijk onredelijk. Twee van ons hebben contacten met het Juridisch Loket en advocaten om hier verder in te duiken, en we vullen aan wat we te weten komen. Maar alles wat u hoort of te weten komt, is ook welkom.
Wel kun je aandringen op een betalingsregeling en een lager voorschot (argumenten: prijzen worden lager in 2024. De TTB is niet meegerekend. En je gaat natuurlijk nu nog zuiniger verwarmeN)

Techem verdeelt het bedrag (€ 301.535,69) voor verwarmingskosten voor de hele Zijldonk) over de eigenaars. Volgens de Warmtewet [klopt dat?] moet daarbij 35 procent (€ 105537,49) als vaste kosten gerekend worden. Die worden verdeeld naar rato van het oppervlak van het appartement. Dat is niet het echte oppervlak maar een kleiner getal (in mijn geval 69 vierkante meter), mogelijk het oppervlak van kamers met een radiator, dat is niet helemaal duidelijk. De vaste kosten komen daarmee voor de hele flat op € 11,60 per vierkante meter.
65 procent van het bedrag (€ 195998,20) moet variabel verdeeld worden, dus naar rato van het aantal gemeten tikken op de verwarming. Omdat de hele flat in totaal 125773,37 tikken gebruikt heeft, zijn de kosten € 1,56 per tik. Dat is bijna negen keer keer zo hoog als in 2020-2021, toen een tik nog maar € 0,18 kostte.
Die enorme stijging per tik volgt dus puur uit de hoge brandstofkosten en de eis van de 35-65-procent verdeling tussen vaste en variabele kosten, maar maakt het wel vrijwel onmogelijk om te besparen door minder te verwarmen.

De TTB, voluit Tijdelijke Tegemoetkoming Blokaansluitingen, is een subsidie die ervoor moet zorgen dat mensen met collectieve verwarming niet meer dan het prijsplafond betalen (verwarrend genoeg een blokaansluiting genoemd. We hebben stadsverwarming en geen blokverwarming, maar dus wel een blokaansluiting).

Die subsidie moest vóór 31 oktober 2023 aangevraagd worden door de VVE, dus niet door individuele bewoners. Dat is volgens het VVE-bestuur ook gebeurd, ook als is onze flat niet terug te vinden in een zoek-tool op waarin je aanvragers kunt opzoeken. Een bevestiging van de aanvraag is in handen van het bestuur. De beslissingstermijn is twee keer 13 weken, dus een half jaar.

De bedragen waarom het gaat zijn volgens de Vereniging Eigen Huis nog niet precies bekend, maar komen neer op zo’n € 1063 per appartement.De VVE moet dat bedrag gaan verdelen over de verschillende eigenaren (waaronder ook Portaal). De subsidie moet verdeeld worden naar rato van het energieverbruik Dat zou betekenen dat je ongeveer eenderde van je warmterekening terugkrijgt.

Dat is de grote vraag natuurlijk. De prijs per tik is 8,7 keer gestegen. Dat komt deels doordat de brandstofprijzen flink gestegen zijn. In 2020-2021 betaalden we € 13,28 per GJ, nu € 65,71 een stijging met een factor 4,95.

Dat is best hoog, volgens economische statistieken, zijn brandstofprijzen tussen 2020 en 2022 (organisaties kopen van te voren in) met een factor 3-4 gestegen. Waarom is het Vattenfall-gas 5 keer duurder geworden?

We hebben minder gestookt

Maar bijna vijf is nog altijd geen bijna 9, en dit is dan ook niet het hele verhaal: volgens de Techem-afrekening 2020-2021 gebruikten we toen 6582,10 GJ en dit jaar slechts 4589,00. Een daling van 30 procent. We zijn dus minder gaan stoken. Bravo.
Maar in tikken hebben we nog veel strenger bezuinigd: in 2020-2021 hadden we samen 318498,35 tikken, het afgelopen jaar maar 125773,37, volgens de afrekeningen. Een daling van 61 procent! Mensen hebben dus serieus in de kou gezeten, gewaarschuwd voor prijsstijgingen.
De vraag is: waarom levert een daling van 61 procent in tikken maar 30 procent brandstofbesparing op? Als de tikken ons warmteverbruik meten, zou je twee keer zo sterke daling verwachten.

Verliezen via de buizen

Een deel van het antwoord is de het warmteverlies door de afgifte van warmte door de buizen die door de appartementen lopen. Die geven altijd warmte af, zelfs als de radiatoren uitstaan. Het is ook de reden dat mensen die niet stoken toch nog op zo’n 10-13 graden blijven (en niet doodvriezen). Dat aandeel, waar je niet onderuit kan, wordt relatief groter als je niet stookt.

Dit is ook een antwoord van JWA, die stelt dat warmteverliezen door de buizen altijd zo’n 30 procent zijn. (Dat kan niet kloppen, want de verliezen nemen relatief toe als we meer bezuinigen).

Oude verwarming, bedoeld voor heter water

De radiatoren dateren uit de jaren zeventig, toen de flat gebouwd werd. Ze zijn oud en versleten, en bovendien geoptimaliseerd voor water van zo’n 80 graden (dat vroeger in de flat verwarmd werd). Met de overgang naar stadsverwarming werd dat water van zo’n 55 graden, waardoor de radiatoren niet optimaal verwarmen. Hierdoor is het lastig om bij echte kou goed te verwarmen.

Minder efficiënte ketels

Een mogelijkheid is ook dat Vattenfall het gebruik van minder efficiënte ketels aan ons doorberekend heeft. Opvallend was dat Vattenfall op zijn website meldt dat daar tijdelijk minder efficiënte warmteproductie was: “Door langdurig onderhoud aan deze centrale, die daardoor minder warmte kon produceren, moesten we tijdelijk meer gebruikmaken van (hulp)warmteketels op aardgas die minder efficiënt werken.”

Aangezien op de Techem-afrekening direct een bedrag aan brandstofkosten staat (€ 367.726,45) roept dat de vraag of of die mindere efficiëntie niet direct aan ons is doorberekend.

Hier zouden we heel graag technische toelichting op zien, iets wat Techem of JWA ons naar eigen zeggen niet kunnen bieden.

Als minder efficiënte verwarmingsketels direct aan ons doorberekend worden, laat dat nog eens zien dat Vattenfall kan vragen wat ze willen.

Portaal, de organisatie van huurders, heeft een brief doen uitgaan waarin gewaarschuwd werd voor flink hogere brandstofprijzen. En iedereen die het nieuws een beetje volgt, wist dat gas veel duurder ging worden.

Toch moet, uitgerekend volgens de website van Techem, de VVE regelmatig tussenstanden doorgeven. Dat had veel kunnen schelen voor de mevrouw die meer dan 7000 euro moet betalen, vermoedelijk omdat haar verwarming zachtjes aanstond: niet genoeg om het huis meer dan 19 graden te verwarmen, maar wel genoeg om de tikken door te laten lopen.

Ook vele pogingen, bijvoorbeeld van mij toen ik hier kwam wonen, om bij Techem en JWA uit te zoeken hoe het nou precies zit met de verwarmingskosten, werden alleen beantwoord met: ‘aan de kosten is niets te doen, en je kunt niet voor een alternatief kiezen.’ (Waarschijnlijk omdat zij het ook niet weten)

Technisch werkt het zo: De Uniper-elektriciteitscentrale aan de Lange Gracht produceert restwarmte, en die wordt naar de Zijldonk gebracht in ondergrondse buizen. In het stookhok, naast de hal, wordt de warmte in ketels verdeeld door de verwarmingsbuizen die door de hele flat lopen. Op de radiatoren zitten dus de warmtemeters die meten of een radiator aan staat, en de tikken registreren.

Uit een mail van Techem: ‘De meters beginnen met registreren op het moment dat de radiatorplaat een temperatuur bereikt boven 22,5 graden en de omgevingstemperatuur hierbij 4 graden of meer lager ligt. Wanneer geen of maar 1 van de factoren aanwezig is dan zullen de meters niet gaan registreren, met een maximale plaattemperatuur van 40 graden in de zomer en 30 graden in de winter, vanaf dat moment speelt de omgevingstemperatuur geen rol meer. De meter zal alleen oplopen als bovengenoemde factoren aanwezig zijn.
De meters kunnen geen onderscheid maken tussen gewenste en ongewenste warmte en ze zijn geprogrammeerd naar het volledig vermogen van een radiator*. Wanneer door een defect vermogen verloren gaat en/of er wordt warmte gelekt dan heeft dit nadelige gevolgen op het verbruik. Wanneer het vermoeden bestaat dat er een defect zit in de radiator is het advies om hiervoor een installateur in te schakelen.’

* Dat betekent dat het onverstandig is om een radiator half open te zetten om maar een beetje te verwarmen, want de meter registreert een volledig verbruik.

We hebben stadsverwarming. Bij blokverwarming staat er ergens in het gebouw een grote stookketel, waarin het water verwarmd wordt. Bij stadsverwarming komt de warmte van elders. In ons geval is dat de Uniper-elektriciteitscentrale aan de Langegracht. De restwarmte wordt door waar Vattenfall gebruikt om woningen in Leidse wijken te verwarmen, voorzover wij weten valt de Zijldonk daar ook onder.

Een beetje verwarrend heet de collectieve aansluiting, waarbij we dus met zijn allen achter één aansluiting zitten, een ‘blokaansluiting’.

Vattenfall levert de warmte en geeft aan het eind van het jaar het bedrag door voor de brandstof aan de JWA Beheer, die voor ons de VVE-beheerswerk doet, samen met het VVE-bestuur (De VVE, Vereniging van Eigenaren is een vereniging waar je automatisch lid van bent als je een appartement bezit. Ook de verhuurorganisatie Portaal is een van de eigenaars en dus VVE-leden). JWA geeft het bedrag weer door aan Techem, die op grond van alle gemeten tikken de verdeling maakt over alle bewoners, en die het geld bij de bewoners incasseert. Afgezien van meters installeren en uitlezen, en een vaste verdeelberekening uitvoeren, doet Techem niets.

Wat nog onduidelijk is, zijn de afspraken tussen Vattenfall en JWA/de VVE. Op de website van JWA Beheer wordt verwezen naar een contract voor stadsverwarming bij Vattenfall. Maar bij navraag stelt JWA dat dat geen echt contract is. Omdat stadsverwarming verplicht zou zijn als je in de Zijldonk woont, zou er geen contract nodig zijn. Maar dat lijkt ons vreemd: als wij geld aan Vattenfall moeten betalen, moet daarover toch iets in een contract vastgelegd zijn, anders dan: ‘betalen wat wij zeggen’.

Splitsingsakte

In de splitsingsakte, het document dat kopers ondertekenen en dat rechten en plichten over de flat beschrijft, staat alleen ‘De verwarmingskosten in artikel 3 sub h worden op basis van nacalculatie aan ieder van de eigenaars afzonderlijk in rekening gebracht.’ (artikel 3 sub h slaat op het modelreglement splitsing in appartementsrechten, een soort standaardreglement uit 1992 dat op sommige artikelen aangepast wordt). Dus ja, je tekent ervoor dat je je verwarming betaalt, maar geen details over hoe, met wie en volgens welke afspraken.

Warmtewet

Er is wel de warmtewet, wetgeving die stadswarmtegebruikers moet beschermen aangezien ze geen keuze hebben zoals andere energieconsumenten. Daarin wordt onder andere vastgesteld dat er maximumtarieven zijn. Het maximumtarief is € 47,38 per Gigajoule (GJ)

Afgaand op de afrekening van Techem is er in totaal 4.589 GJ verbruikt, tegen € 367.726,45, dat is € 80,13 per GJ*. Vattenfall zegt zelf € 76,45 te rekenen (website Vattenfall). Waarom wij meer betalen, is niet duidelijk. Het wettelijke maximumtarief -ook wel prijsplafond- is € 47,38 per Gigajoule. Het verschil zou de overheid bij moeten passen met de TTB-subsidie (zie vraag: wat is de TTB?). We studeren nog op wat verder nuttig voor ons kan zijn in de Warmtewet.

*correctie: eerder meldde ik € 65,71 door een verkeerde berekening, waarbij de kosten voor warm water niet meegerekend werden.

Als een meter niet goed werkt, is het zaak om dat zo snel mogelijk aan JWA of Portaal door te geven, dan kunnen die opdracht geven om de meter te controleren. Dat geldt ook voor slecht werkende radiatoren (die niet verwarmen of juist warmte lekken en daardoor de meter op doen lopen)
Volgens Techem meten ze het temperatuurverschil tussen de radiator en de lucht. Als de radiator warmer is, concludeert de meter dat de radiator aanstaat, en beginnen de tikken te lopen. Eind oktober worden ze op afstand uitgelezen, en worden ze gebruikt om de warmtekosten te verdelen, en worden ze op nul gezet voor het volgende jaar.
Er zijn veel meldingen van meters die toch doorlopen als er niet gestookt wordt. Ook zijn er meters die niet op nul springen, zodat voor dezelfde tikken twee keer moet betalen. Ook zijn er meldingen van radiatoren die niet echt uitkunnen, zelfs als je de knop helemaal naar rechts draait.
Techem heeft een uitgebreide FAQ over de meters op zijn website staan (het is niet moeilijk om online klachten over de meters te vinden).

Dit is de website van Bruno van Wayenburg, Zijldonk 119. Ik ben journalist, en normaal gesproken zet ik op deze website soms artikelen die ik voor kranten en tijdschriften heb geschreven (al loop ik daarmee nogal achter). Maar het leek me ook voor deze FAQ een handige plaats.